Lokalizacja i zakres projektu

Projekt pt. „Rewitalizacja zabytkowego Starego Miasta w Zamościu, jedynego obiektu z województwa lubelskiego wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO” stanowi kontynuację i uzupełnienie projektów zrealizowanych na obszarze zamojskiego zespołu staromiejskiego w latach 2005 – 2008 ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004 – 2006. Poszczególne zadania ujęte w projekcie są końcowymi lub jednymi z końcowych elementów wypełniających ostatnią lukę w zagospodarowaniu istniejącego krajobrazu na obszarze na którym są zlokalizowane, stanowiąc jednocześnie ich centralne elementy. I tak np. projekt zagospodarowania Rynku Wodnego dotyczy zieleńca znajdującego się między ulicami: Moranda, Żeromskiego, Bazyliańską i Kościuszki. Wszystkie wymienione ulice zostały przebudowane w latach 2004 – 2008. W przypadku Ratusza, jego oficyn oraz otoczenia, projekt dotyczy remontu elewacji frontowej oraz wieży i schodów Ratusza, adaptacji piwnic Oficyn na cele turystyczne, remontu schodów Ratusza oraz przebudowy terenów otaczających lub przyległych do Ratusza tj. Rynku Solnego i Placu Jaroszewicza wraz z przyległymi ulicami oraz ulic Solnej i Ratuszowej. Ten element projektu stanowi uzupełnienie prac realizowanych w latach 2007- 2008 w ramach projektu pt. „Rewitalizacja zabytkowego Starego Miasta w Zamościu – etap II”, którym objęto m.in. elewacje boczne Ratusza oraz elewacje Oficyn i dziedzińca Oficyn. Ulica Solna biegnie na pewnym odcinku między ścianą boczną Ratusza i kamienicami ormiańskimi, które zostały wyremontowane w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.

Projekt w całości zlokalizowany jest na obszarze Starego Miasta w Zamościu, najcenniejszego zabytkowego układu przestrzennego Województwa Lubelskiego. Wyjątkowa ranga i znaczenie wartości kulturowych zespołu staromiejskiego zostały docenione już w 1936 r., kiedy został objęty ochroną konserwatorską poprzez oficjalne uznanie za zabytek. Od tego czasu znajduje się pod ochroną prawną i z wyjątkiem lat wojny i okupacji niemieckiej 1939-1945, jest poddawany działaniom konserwatorskim i rewaloryzacyjnym.

Historyczny zespół miasta w zasięgu obwarowań XIX wieku, został uznany Zarządzeniem Prezydenta RP z dn. 8.09.1994 r. za Pomnik Historii (Monitor Polski nr 50 z 1994, poz. 426).

Decyzją z dnia 7 października 1966 r., wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie, Stare Miasto w Zamościu w obrębie fortyfikacji wraz ze wszystkimi budynkami murowanymi i drewnianymi, ruinami, drzewostanem i ulicami zostało wpisane do rejestru zabytków województwa lubelskiego pod numerem A/47 jako zespół zabytkowy o wartościach najwyższych w skali światowej będący przykładem założenia urbanistycznego opartego na teoretycznych planach miast idealnych, zrealizowanego według koncepcji architektonicznej, rozwijanej i wzbogaconej pod nadzorem inżynierów twierdzy zamojskiej do XIX w. i uzupełnionej obiektami budowlanymi z XIX i XX wieku.
Fortyfikacje miasta Zamościa, na obszarze których zlokalizowany jest projekt, zostały wpisane do rejestru zabytków województwa lubelskiego pod numerem A/48 w dniu 31 października 1966 r., jako wyjątkowo cenny zespół urządzeń obronnych miejskich zrealizowany w latach 1587-1619 przez Bernarda Morando, modernizowanych do XIX w, a rozbudowanych w koncepcji napoleońskiej w latach dwudziestych XIX w. przez Mallet-Malletskiego.

W daniu 14 grudnia 1992 r. Stare Miasto w Zamościu wraz z fortyfikacjami zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako doskonały przykład miasta renesansowego z końca XVI w., które zachowało pierwotny plan, fortyfikacje oraz liczne budowle, łączące włoskie i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne. jak dotąd jest to jedyny obiekt z województwa lubelskiego znajdujący się na Liście UNESCO.

Cechy zamojskiego zespołu staromiejskiego:

  • - Zamojski zespół zabytkowy jest unikatowym dziełem urbanistyki, architektury i sztuki fortyfikacyjnej. Cechuje go umiejętne sprzężenie różnych struktur przestrzennych: miasta, rezydencji i fortecy w zdyscyplinowaną, jednolitą stylowo kompozycję układu urbanistycznego, wysokie walory artystyczne architektury oraz wielka atrakcyjność krajobrazowa.
  • - Jest wybitnym przykładem nowatorskiego podejścia do planowania miast przez ukształtowanie całkowicie nowej struktury przestrzennej, jednoczącej funkcje miasta, rezydencji i fortecy według nowej koncepcji renesansowej. W okresie swego powstania Zamość reprezentował najbardziej nowoczesne rozwiązania urbanistyczno-architektoniczno-inżynieryjne – zarówno pod względem programu, funkcji i organizacji przestrzeni, jak i układu spełniającego równocześnie rolę miasta – ośrodka mieszkalnictwa, usług, administracji, rolę rezydencji magnackiej i klucza rozległych dóbr ordynacji, wreszcie rolę znaczącego ośrodka kultury.
  • - Jest unikatowym przykładem miasta renesansowego, ukształtowanego na przykładzie włoskich teorii „miasta idealnego”, jako konsekwentnie przeprowadzonego planu i skończonego działa przestrzennego w stylu renesansu twórczo przetworzonego artystycznymi osiągnięciami architektury krajowej (attyki, dekoracje elewacji). Jako dzieło jednego twórcy i jednego fundatora, jest przykładem wyjątkowym, jednym z najwybitniejszych osiągnięć epoki renesansu w Europie.
  • - Zamość jest materialną emanacją społecznych i kulturalnych idei Odrodzenia, które znalazły w Polsce żywy oddźwięk. Zaowocowały one szybkim rozwojem nauki, sztuki, literatury, nowego ożywienia stałych kontaktów Polski z Zachodem Europy. Kontakty te, zawsze bardzo żywe w gospodarce, polityce, nauce, w renesansie zaznaczają się szczególnie silnie także w dziedzinie kultury i sztuki. Tradycje ścisłego związku z kulturą śródziemnomorską przetrwały w Polsce aż do czasów dzisiejszych.
  • - Zespół zamojski poświadcza okres rozwoju wielkich latyfundiów magnackich, które wykreowały wielkie założenia rezydencjonalne w miastach – kluczach wielkich dóbr (oś rezydencja – miasto). Poświadcza okres harmonijnego współżycia ludności wieloetnicznej i wielowyznaniowej (zachowane kościoły, dawna cerkiew i synagoga) oraz wzajemne wpływy na kulturę i sztukę, w tym wpływy wschodnie na dekorację architektoniczną. Poświadcza też mecenat kulturalny założyciela i właściciela miasta Jana Zamoyskiego (akademia).
  • - Zamość reprezentuje bardzo wysoki stopień autentyczności. Prawie wszystkie obiekty pełnią nadal funkcje pierwotne: domy mieszkalne, ratusz, kościoły. Ocalała synagoga jest użytkowana na cele kulturalne (biblioteka), co pozwoliło na zachowanie jej kształtu architektonicznego i dekoracji wnętrza. Odrestaurowane bramy miejskie i fragmenty fortyfikacji renesansowych i XIX-wiecznych podtrzymują nadal historyczny wizerunek miasta – twierdzy. Fakt użytkowania w XIX w. dawnego zespołu renesansowego wyłącznie jako twierdzy, połączony z przymusowym wysiedleniem mieszkańców, zahamował rozwój miasta, paradoksalnie przyczyniając się do zminimalizowania przekształceń jego układu urbanistycznego i architektury w XIX i XX wieku.

Teren inwestycji zlokalizowany jest w strefie pełnej ochrony konserwatorskiej „A”, gdzie każda działalność inwestycyjna wymaga uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz wytycznych konserwatorskich na etapie prac projektowych.


Projektem objęto następujące obiekty i przestrzenie publiczne:

 

  1. Rynek Wodny – zagospodarowanie oraz budowa systemu zabezpieczenia wizyjnego i bezprzewodowego dostępu do internetu
  2. Rynek Solny wraz z Placem Jaroszewicza oraz ulicami przylegającymi: Pereca i Zamenhofa, 
  3. ul. Solna (odcinek od Rynku Wielkiego do Rynku Solnego i od ul. Zamenhofa do Placu Stefanidesa), 
  4. ul. Ratuszowa (odcinek od Rynku Wielkiego do Rynku Solnego);
  5. Ratusz z wieżą w zakresie remontu elewacji frontowej, schodów oraz w zakresie udostępnienia trasy turystycznej w oficynie.

  • Zakres projektu zaznaczono na zdjęciu autorstwa Wiesława Lipca
    Zakres projektu zaznaczono na zdjęciu autorstwa Wiesława Lipca


Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki. Zamknij
Proszę czekać... Proszę czekać...